Na diverse korte en lange vakanties in Italie was ook 2023, na de corona jaren, weer onze vakantiebestemming Bella Italia. En zoals altijd een rondreis die begint in het noorden en eindigt ergens in het midden van dit mooie land. In tegenstelling tot de 7 of 8 vooraf gaande keren rijden we nu niet in een ruk vanaf thuis tot Chinque Terra, Como of het Gardameer maar maken een eerste stop in Frankrijk. Colmar om precies te zijn. Hier zijn enkele mooie dorpen te bezoeken zoals Colmar, met het Vrijheidsbeeld, Riquewihr, Eguisheim, Bergheim en Ribeauville. (NB van de Vet gedrukte bezienswaardigheden zijn er hier foto's)

Meer foto en informatie over deze reis maar ook alle voorafgaande kan je bekijken op www.italiyos.jouwweb.nl

Al deze dorpen zijn bijzonder kleurrijk en zijn veelal vakwerkhuizen. Eguisheim is zelfs een vesting met tegen de buitenmuren fraaie huisjes gebouwd. Ook diverse andere dorpen hebben toegangspoorten die terug gaan tot de 16e eeuw. Maar goed, dit verhaal gaat over Bella Italia dus laat ik beginnen.

Via Zwitserland naar Bergamo voor 2 overnachtingen.

Vanuit deze stad gaan we op kastelentocht, maar liefst 4 staan op het menu:

Castello de Pagazzano, Castello di Padernello, Rocca Sforzesca en Castello di Cavernago. Ter afsluiting van de dag gaan we nog naar Bergamo alto, het oude gedeelte van de stad boven op de berg. Hier enkele mooie bouwwerken te bewonderen.

Op de weg naar de volgende overnachting (Parma) gaan we naar de volgende bezienswaardigheden:

Castello & Borgo di Grazzano Visconti, het kasteel is niet te bezichtigen maar wel de borgo en die is mooi, zeer mooi. Fraaie bouwwerken. Daarna reizen we naar Castel d Arquato met eveneens een kasteel en Castello Vigoleno, dat ook een borgo heeft.

Op route richting Firenze maken we een aantal stops te weten: Rocca Sanvitale, Castello Torrechiano en het zeer mooie Rochetta Mattei.

Helaas alleen op zondag geopend zodat we het moeten doen met de vergezichten rondom dit schitterende bouwwerk.

De volgende dag verblijven we de hele dag in Firenze met al die mooie bouwwerken en de bekende oude brug.

We gaan erheen met de tram want parkeren in of rond de stad is niet te doen, niet alleen de drukte maar ook de parkeertarieven. Met de tram kan je voor € 1.50 p.p. 1 1/2 uur gebruik maken van het openbaar vervoer. De auto parkeren we bij een winkelcentrum.

Meer hierover en over al het voorafgaande zie je op www.italiyos.jouwweb.nl

We pakken de koffer weer in en gaan zuidelijker. Via Ruderi Toiano, een verlaten dorpje en Volterra, een mooie stad met Romeins theater Verder zijn er 2 kleine maar mooie tombes buiten de kern en is er een amfitheater bloot gelegd waar nu nog aan gewerkt wordt.

Onze eerste kennismaking met een Necropolis. Wat is het en hoe ziet het eruit, en waar te vinden? Dat zie je op: www.necro-italia.jouwweb.nl

Necopoli Baretta, gelegen aan de kust in Populonia, is een redelijk groot archeologisch park waar entree betaald moet worden. Hoeveel en waarvoor zie je op de hierboven vermelde website.

Hier zijn we de hele dag bezig met wandelen en bekijken van de graven, tombes en tumulo's. Het dorpje is piepklein en is een borgo omsloten door de muren van het kasteel.

We vervolgen onze reis iets noord-westwaarts naar Bagni di Petrolo, een warm water bad aan de rivier. Dan maken we een flinke toch om Castello Celsaa te gaan bezoeken. Is niet open. Dan naar Montalcino, een bergdorp uit de lijst van mooiste dorpen in het land.

De Orcia valleiishet meest bekende deel van de Toscana waar we nu al enkele dagen rondrijden. Alleen al het nemen van allerlei weggetjes tussen de heuvels en de cipressen bij de oprijlanen naar de boerderijen is een lust voor het oog. We waren hier al eens eerder maar het blijft prachtig net als de dorpen Pienze en San Giminago. Wij rijden echter naar Bagni San Filippo. Wat een natuurschouwspel is dat zeg. Warmwater en kalkhoudend water heeft voor prachtige bergen gezorgd en heeft kleine zwembadjes gecreëerd.

Het kasteel van Radicofoni is al van mijlenver af te zien. Het dorpje valt op omdat de huizen gebouwd zijn met lavastenen. Buiten het dorp is nog een oud ziekenhuis en een mooie fontein gelegen. Ook Montepulciano is een bezoek waard.

De volgende dag gaan we eerst naar Castello di Montegiove dat alleen op afspaak te bezichtigen is. Een foto is alleen van veraf te maken en dat doen we dan ook. Enig tijd later arriveren we bij La Scarzuola. Alweer, net als Rochetta Mattei, een pracht complex gebouwd door een liefhebber die er zijn levenswerk van gemaakt heeft. Helaas op zondag open en vandaag is het..geen zondag.

Orvieto is dan de volgende stop. In het verleden hebben we hier het oude kwartier bezocht, nu doen we een ander deel van de stad.

Zo bekijken we de Duomo en bezichtigen we Pozzo San Patrizio, een waterput met een heel aparte dubbele gang en trappen.

Wat en hoezo dat zie je op www.italiyos.jouwweb.nl

Sorano is niet ver verwijderd van het mooie Pitigliano waar we al eens eerder geweest zijn. Toen kwamen we langs dit dorp niet in de wetenschap dat het zoveel te bieden heeft. Een voorburcht, stadsmuren en veel meer is er te bewonderen.

Enkele kilometers verder ligt Sovana, een dorp op de lijst van mooiste dorpen maar helaas, Sorano en andere dorpjes zijn vele malen mooier. Maar het dorp is niet de reden waarom we hier zijn. Deze is de Via Cave, dat hoort bij de Etrusken. Waarvoor ze gediend hebben zie je op www.necro-italia.jouwweb.nl. Maar dit zijn nu prachtige wandelgebieden. Rond Sovana zijn er enkele te bewandelen en daar heb je een hele dag voor nodig. Overal zijn info borden waar ze te vinden zijn.

Een andere reden om hier te zijn is de Necropoli Cita del Tufo, een archeologisch park met tombes en graven uit de Etruzken periode. De Etrusken en later ook de Romeinen begroeven hun dierbare op een speciale manier namelijk door in de Tufo - bergen (zandsteen zoals mergel) gaten te zagen en kappen en daar tombes maakten voor het opbaren van de overlevenden. Dit is nu in de 21e eeuw nog veel in tact echter zonder de schatten die er ooit waren en uiteraard zonder lijken. Maar zoals al aangegeven kan je dit allemaal bekijken op de bovengenoemde website.

Ook in Grotte de Castro zijn diverse necrolpoli te ontdekken, deels liggen ze langs de weg en op andere plaatsen betaal je entree. Zo waren we in Necropoli Centocamere en die van Pianezze, beide voor een prijs a € 5.00 te bezoeken.

Op weg naar Viterbo waar we de komende 8 nachten zullen verblijven rijden we naar maar vinden niet Cascatta dell Infernaccio. Onze navi vindt het niet, Google maps wel? We volgen de instructies en op gegeven moment staan we in de middle of nowhere en zegt ze, "je bent er" We lopen diverse paden af maar geen water en dus ook geen waterval. Nu komt dit vaker voor dat maps je naar de locatie brengt maar dan ben je er toch niet. We hebben dat dit jaar 3 of4 keer meegemaakt. De reden, denk ik, is dat degenen die de spelt plaatsen dit niet op de goed plek plaatsen waardoor het mis gaat. Dus mijn tip: zoek buiten maps ook het internet af voor de juiste ligging.

Via Bolsena en het gelijknamige meer rijden we verder naar Celleno voor Borgo Fantasma. Net als Bagnoregio dat niet ver hier vandaan ligt is het een bergdorpje dat deels verwoest is door een aardbeving. Maar ondergronds is nog alles gebleven zoals het ooit was en dat is nu aangekleed met oude spullen waardoor je je terug in de tijd waant. Zeer mooi en zeker aan te bevelen. Doe dit samen met Bagnoregio en je hebt een topdag.

In Tarquinia zijn we de hele dag zoet met het bezoek aan Necropoli dei Monterozzo. Voor slechts €6.00 entree mag je hier 22 ondergrondse tombes gaan bekijken en zoals de foto hieronder laat zien, het is prachtig. Ook buiten het dorp zijn enkele tombes maar deze zijn gesloten. Op weg erheen zal je een kilometers lange aquaduct zien dat uit 1704 stamt.

Next stop is Necropoli de Castel D Asso, geheel verwilderd, geen entree, maar toch de moeite waard voor de lange rit erheen. Hier zijn nog 75 tombes te aanschouwen. Deze necro moet het hebben van het uiterlijk want de tombes zijn vrijwel allemaal gelijk en eenvoudig tegenover andere necropolissen die we al gezien hebben en nog zullen gaan zien.

Een nieuwe dag breekt aan en geeft weer kansen op mooie bezienswaardigheden. Want veel van deze bezienswaardigheden heb ik gevonden via Pinterest en niet alle zijn terug te vinden op het net. Dus vaak is het een gok maar die vallen tot nu toe goed uit. Vandaag geen necropoli alhoewel? Sutri heeft diverse mooie dingen in de aanbieding. 1 ervan de de Necropoli via Cassia, een 180 meter lange wand met rotsgraven. Maar ook een amfitheater, een grotkerkje, een Cava en grotwoningen. Meer info en foto is terug te vinden op

www.italiyos.jouwweb.nl

Voor dit alles hebben we iets meer dan 1/2 dag nodig en dus rijden we nog ff naar Nepi. Een aquaduct, een oude wasplaats, een kasteel en een waterval heeft dit plaatsje in de aanbieding. En ook Catacomben, de Romeinse manier van begraven lang geleden.

Capranica staat op ons lijstje maar valt helaas tegen, kan gebeuren. Ook Bagnaia kan ons niet bekoren. Dus snel verder en wel naar Vitorchiano, een van de dorpen uit de lijst mooiste dorpen van het land. Geheel ommuurd en hoog op een berg gelegen. Aan de voet van de berg is een beeldentuin te bekijken.

De volgende dag gaan we de natuur in en dat doen we nabij Corchiano. Monumento Natural Forre di Corchiano is de naam van een klein stukje natuur met een beekje en wat watervallen. verder een oude brug, enkele rotswoningen en als bonus een Talgliate, een kloof lijkt op een Cava. In het kloofje oude rotswoningen en zelfs een klein kerkje. Een ideale plaats om een kerstmarkt te houden.

Na een goede nachtrust gaan we naar Falarii waar een oude boog uit de Romeinse tijd nog fier overeind staat. Dit dorp, althans in de omgeving ervan, is de toegang naar Necropoli dei cavo degli Zucchi. Het is ff zoeken naar de juiste weg maar daar aangekomen treffen we heel veel mensen aan die aan het picknicken zijn. Nou ze hebben er een fikse wandeling voor over. Deze necropoli is een geplaveide straat met links en rechts in de lage tufobergen tombes, mooie tombes anders dan menig andere necropolis. Hoezo? dat kan je zien op

www.necro-italia.jouwweb.nl

Rond Bomarzo zijn ook delen van een necropoli te vinden. Stellen echter geheel niets voor. Maar de wandeling door het hellingbos is zeer mooi. Verder door het bos lopen komen we bij de Piramide. In tegenstelling tot die in Egypte of Mexico is deze piramide geheel uitgekapt uit een rots.

De volgende bestemming vanuit Viterbo wordt een dag vol met hoogtepunten rond Blera. Eigenlijk teveel om hier op te noemen en te laten zien. Raadpleeg hiervoor www.italiyos.jouwweb.nl en www.necro-italia.jouwweb.nl. Dit omdat deze dag zowel necropolis gebonden en andere mooie dingen die niet tot de necropoli behoren op een dag te beleven zijn.

Ook de tocht naar Barbarano Romano is een hoogtepunt. Parco Regionale Marturanum is een aaneenschakeling van mooie natuur in combinatie met diverse dicht bij elkaar gelegen necropolissen. Zie de foto's in het fotoboek of kijk op www.necro-italia.jouwweb.nl

We hebben nog wat tijd over en rijden naar Castello Cesi alvorens we weer op zoek gaan naar een eetgelegenheid. Dit is altijd een opgave omdat wij niet gewend zijn om pas om 19.00 uur of later te eten. Eten in de middag is ook een optie maar dan zijn we altijd ergens waar geen dorp of restaurant te bespeuren is.

Dan zitten de dagen rond Viterbo erop en trekken we verder in zuidwaartse richting. We gaan naar Antica Monterano. Wat een mooie oude vervallen bouwwerken zijn hier te bezichtigen. Zo is er een kasteel, een kerk, een aquaduct en Chiesa il Convento di San Bonaventura.

Behalve deze mooie oude bouwwerken is er nog wat aardigst te ontdekken. Volg de pijl naar Cascatta Diosilla en je komt bij pruttelend water en het ruikt naar rotte eieren, zwavel dus. De waterval is er niet meer, wel nog enkele grotten zijn te ontdekken.

Aansluitend rijden we naar Bracciano voor het kasteel en een goede en goedkope lunch, Carbonara voor € 6.00

De dag eindigen we in de omgeving van Cerveteri waar we morgen Necroploi delle Banditaccia gaan verkennen.

Het regent voor de eerste keer in de afgelopen 3 weken dus we mogen niet klagen. Maar de tombes bezoeken ja dat doen we toch en gelukkig maar want deze zijn speciaal. Bijna allemaal zogenaamde portiek tombes, dus eerst open ruimte en dan de toegang naar de begraafplaats. Opvallen veel Tumulo's in dit archeologisch park dat gratis is. Wil je echter de 4 kleurrijke tombes bezoeken dan moet je entree betalen en ga je met een gids de diepte in.

Buitenom is het wat minder interessant maar alles bij elkaar verdient het een plek in mijn persoonlijke top 9 van necropolissen.

Kletsnat maar zeer voldaan gaan we in de latere middag naar zee en warempel de zon schijnt en er is geen wolkje aan de lucht. Castello Santa Severa, een pracht kasteel, ligt op het strand.

Alweer een mooie dag voorbij en er staan nog een aantal op het programma zoals Antica Ostia, nabij Rome. Hier leefden en werkten in de 1e tot 4e eeuw 50.000 tot 100.00 mensen. Wat nu rest zijn de ruïnes van huizen, amfitheater en kolommen en zuilen. In vergelijking met Pompeii, nabij Napels, is dit minder interessant maar toch mooi genoeg om er meer dan een halve dag rond te struinen.

Necropoli di Porti, 2e tot 4e eeuw, daarentegen is geweldig. Ben je ooit wel eens op een Italiaans begraafplaats geweest dan heb je zeker ook de "huisjes" gezien. Hier staan ze dus in hele rijen met schitterende tombes. Hier en daar nog met kleur en tekeningen. Dit deel is te vinden in Fiuminico waar ook Necrpoli di Claudio-Taiano te zien is. Deze is echter een heel stuk minder interessant omdat dit deel alleen magazijnen en opslagplaatsen, althans de resten ervan, te zien zijn. Hier was vroeger de haven en de rivier was nabij. Inmiddels eeuwen later is zowel de zee als de rivier elders.

Dat waren alle necropolissen (19) die we bezocht hebben. Mooie, zeer mooie, schitterende maar ook hier en daar een tegenvaller. Maar mooi en interessant te zien hoe de oude beschaving ons dit heeft achtergelaten. Meer op www.necro-italia.jouwweb.nl

Vanuit Fiuminico rijden we nog verder zuidwaarts en wel naar Anzio en Nettuno dat daarmee voor dit jaar het meest zuidelijke geweest is want morgen gaan we langzaam maar zeker noordwaarts richting huis.

Maar eerst nog dit dus. In Anzio is langs de kust nog op diverse plaatsen restanten te vinden van een Romeinse nederzetting, nu in handen van de militaire. Op het strand zie in de verte al de Grotte di Nerone. 3 enorme grotten waarvan er 1 doorlopend is.

In Nettuno gaan we ook het strand op want Castello Sangallo ligt er ook op. Terug in Ostia bezoeken we nog ff Tor San Michelle

De laatste 8 dagen van deze reis staat er nog van alles op het menu. Helaas zijn enkele bezienswaardigheden zoals ondergronds gaan niet open, alleen in het weekend en dat is het nu niet. Maar niet getreurd ook zonder dat is er nog genoeg te doen zoals op weg naar Terni: Fiano Romanao, kasteeldorp, Nazzano eveneens met kasteel, Gallese, ja ook een kasteel en tenslotte Narni met ook een kasteel.

Vanuit Terni bezoeken we de volgende bezienswaardigheden: Rocca di Piediluca aan het gelijknamige meer. Dit is een ruïne waar je naar toe kunt klimmen-lopen vanaf het kerkje op via panoramico. Verder naar Labro, een aardig bergdorpje, Papigno waar een van de entrees is voor een bezoek aan de waterval van Marmore, en we bekijken deze waterval van onderaf.

Verder naar het noorden komen we in Spoleto waar van veraf al de Rocca en het aquaduct te zien is. Om er te geraken is een andere zaak want omdat ook dit dorp-stadje inmiddels ZTL (autoluw centrum) heeft zal je de tocht naar het kasteel geheel te voet moeten doen.

Niet ver noordwaarts rijden we naar Pissignano voor een klein maar zeer mooi tempeltje, Tempieto sul Clituno. Zowel van binnen als van buiten zeer mooi. Entree is € 3.00. direct ernaast ligt Vecchia Molina, ooit voor the rich and famoes, nu leeg en aan het vervallen. Het staat allemaal open en de sfeer hangt er nog, de bank staat er nog en het water stroomt door het gebouw. En ook de molensteen is nog te zien. op www.italiyos.jouwweb.nl heb ik de foto's van toen en nu naast elkaar geplaats mocht je daar in geinteresseerd zijn.

Tenslotte rijden we nog naar Foligno maar dat is niet zo geweldig dus naar Montefalco dat tevens onze overnachtingsplaats voor de komende 2 nachten is. Montefalco staat op de lijst van mooiste dorpen in het land.

De volgende dag doen we 2 steden aan, eerst Perugia, hoofdstad van Umbria. Parkeren kan bijna overal tegen redelijke tarieven en dan met de lift en of roltrap ben je zo in het centrum waar mooie bouwwerken op je wachten. Zoals Rocca Paolina, een dorp geheel overdekt dat nog uit de Etruzken periode stamt. Ook de waterput is uit die tijd en ook te bezichtigen. Verder kan je hier nog ondergronds gaan maar dat raad ik iedereen af. We hebben op plaatsen waar ook dergelijke ondergrondse bezienswaardigheden zijn er geen gebruik van kunnen maken omdat deze alleen in het weekend of op zondag open zijn. Dus dachten we dat hier te compenseren maar het stelt echt helemaal niets voor dus spaar de € 16.00 die het kost.

Later op de dag rijden we naar Asissi, eveneens een mooie stad met mooie bouwwerken waaronder een aantal kerken en andere katholieken bouwwerken waar veel interesse in getoond word. Er lopen dan ook veel paters door het dorp.

Het einde van de reis nadert maar we hebben nog voldoende te doen. Zo gaan we de dag die ons naar Bologna moet brengen naar Brisighella waar de kerktoren hoog op een rots ons verwelkomt. De reden voor ons bezoek is de via degli Asini, een "weg" in het complex waar ook de mensen woonden en wekten. De half ronde bogen, dat is de via. Hoe het verder uitziet dat kan je bekijken op www.italiyos.jouwweb.nl

En dan zijn we in Bologna voor de laatste 2 overnachtingen in Bella Italia. Op de laatste Italiaanse dag (want we gaan nog niet naar huis nog lange niet nog lange niet) bezsoeken we Castello de Manzoli, helaas in privébezit en alleen rondom te bekijken. Maar dat is ook al de moeite waard. Dan door naar Cento en Pieve di Cento en afsluiten doen we in Ferrara. Hier is vandaag veel oud oorlogsmaterieel te zien omdat het Bevrijdingsdag in Italië is. Het kasteel is tegen een entreeprijs te bezoeken maar buitenom al indrukwekkend.

Bella Italia zit er op. Weer veel gezien en gedaan. Zeer tevreden over de gekozen bezienswaardigheden wat wil je nog meer. en bovenal goed weer op 1 dag na. Maar we gaan nog niet naar huis. We gaan nog enkele dagen naar Zwitserland. Mooi land maar erg duur. Koffie € 5.00 goedkoopste pizza € 20.00 enz enz. En dat in tegenstelling tot Italië waar we voor 1.20 koffie hebben gehad en voor 6.00 een goede pizza. Maa4r oke we doen het ermee.

In dit land gaan we een dag naar: St. Beates grot die vooral van buiten schitterend is met die watervallen. Daarna rijden we naar Wimmis en Spietz voor de kastelen aldaar. Vooral de laatste is meer dan de moeite waard door de ligging en de bijgebouwen.

De laatste trip maken we naar de Aareschlucht, naar enkele watervallen die overal te vinden zijn en rijden door het mooie landschap met de besneeuwde bergen en groene almen. We komen zo hoog dat we de gletsjers van dichtbij kunnen bekijken. Er zijn nog meer mogelijkheden in deze omschreven omgeving maar diverse bezienswaardigheden gaan pas open vanaf half mei maar we gaan naar huis op 28 april.

Voor meer info raadpleeg de genoemde websites.